Żyjemy w czasach kultury obrazkowej. W marketingu, reklamie, na stronach www wykorzystywane są różnego rodzaju zdjęcia i grafiki. Wzbudzają one zainteresowanie, dzięki temu teksty opatrzone ilustracjami mają więcej odsłon niż sam komunikat tekstowy. W wyniku zapotrzebowania na fotografie i grafiki, banki zdjęć stały się bardzo popularne.
Oferują one sprzedaż fotografii w trybie online. Jest to bardzo szybka metoda, zwykle wystarczą tylko cztery kroki:
- Zarejestrować się w danym banku
- Wyszukać grafikę
- Zapłacić
- Pobrać plik
Proste, prawda? Ale czy każdy kupujący wie, na podstawie jakiej licencji kupuje zdjęcie? Warto dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat. Zacznijmy od tego, kto jest właścicielem zdjęcia. Prawa majątkowe i osobiste otrzymuje autor fotografii w momencie jej wykonania. Jest to działalność twórcza, którą w Polsce reguluje Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Autor może udzielić licencji na korzystanie ze zdjęcia. Mówiąc najprościej, może je wypożyczyć innym, w związku z tym pozostając dalej właścicielem autorskich praw majątkowych. W taki sposób banki zdjęć najczęściej uzyskują dostęp do grafik od ich autorów, następnie udzielając klientom odpłatnych zezwoleń na korzystanie z fotografii.
Rodzaje licencji
Na rynku fotografii stockowej mamy do wyboru kilka modeli licencjonowania zdjęć. Między innymi: royalty free, copyleft, sell the rights, rights managed.
Przy royalty free licencjobiorca płaci jednorazową opłatę, zyskując prawo do wielokrotnego użycia przekazanych zdjęć. Nie ma tutaj ograniczeń czasowych, czyli zakup jest „na zawsze”. Celem tego rodzaju licencji jest doprowadzenie do sytuacji, w której kupujący płaci za fotografię raz, ale wykorzystuje ją wielokrotnie.
copyleft – co do zasady licencja copyleft jest bardzo podobna do royalty free. Jest to system, który zezwala na modyfikacje i redystrybucję zakupionej pracy. Jest to możliwe również w celach komercyjnych/zarobkowych, co zwykle jest zabronione w przypadku prac royalty free. Nazwa copyleft została stworzona jako przeciwieństwo słowa copyright. W przypadku copyright chodzi o ochronę praw twórcy zdjęcia, przy copyleft – o “porzucenie” tych praw.
Sell the rights to licencja na wyłączność. Po zakupie zdjęcia klient otrzymuje wszystkie prawa do niego, a ono w ciągu 72 godzin powinno zostać usunięte przez autora ze wszystkich serwisów oferujących jego sprzedaż.
Rights managed to model indywidualnie określony dla każdego licencjobiorcy. Określa on czas korzystania ze zdjęcia, obszar terytorialny, a ponadto formę publikacji. Warunki takiej licencji mogą być bardzo szczegółowe i nie zabraknie tam takich informacji, jak nakład czy format fotografii. Każde rozszerzenie zakresu licencji wiąże się z uiszczeniem kolejnej opłaty.
Ceny zdjęć
Wielu fotografów publikuje swoje prace w bankach zdjęć, ponieważ jest to forma znacznego przychodu dla nich. W cenę wliczona jest również prowizja banku. Im więcej możliwości licencja daje klientowi, tym fotografia jest droższa. Cena zależy również od licencji. Im większy zakres korzystania, tym kwota jest wyższa. Tak samo z wymiarami pliku. Za mniejszy klient zapłaci mniej.
Zalety i wady płatnych banków zdjęć
Jakie są najmocniejsze i najsłabsze strony banków zdjęć?
Plusy:
- duży asortyment zgromadzonych fotografii
- pewność co do rodzaju licencji udzielonej do zdjęcia
- wygodna wyszukiwarka (w większości banków)
- wysoka jakość i duży rozmiar oferowanych fotografii
Minusy:
- konieczność opłacenia abonamentu lub opłaty jednorazowej za kupowane zdjęcie
- konieczność rejestracji w banku zdjęć
- niejednokrotnie zdjęcia oferowane w bankach zdjęć są sztuczne, zawierają absurdalne elementy, które nijak nie pasują do realiów
- nie wszystkie banki mają wygodną wyszukiwarkę
Najdziwniejsze fotografie z płatnych banków zdjęć:
Darmowe banki zdjęć
Coraz popularniejszym rozwiązaniem w dzisiejszych czasach jest również pobieranie zdjęć z darmowych banków fotografii. Tam również, jak w ich płatnych odpowiednikach, możemy znaleźć tysiące fotografii, jednak te zdjęcia możemy wykorzystać nieodpłatnie. Jakie są wady i zalety takiego rozwiązania?
Plusy:
- darmowe zdjęcia
- wysoka jakość (w większości banków)
- możliwość edycji i modyfikacji fotografii (w zależności od udzielonej licencji)
- stale powiększający się asortyment zdjęć
Minusy:
- ograniczona tematyka zdjęć pojawiających się w tych bankach
- często słabo rozbudowana wyszukiwarka fotografii bez możliwości szukania zaawansowanego
- równie często – brak jakiejkolwiek wyszukiwarki
- niektóre portale oferują co tydzień kilka nowych zdjęć, jednak podstawowa baza zdjęć jest niewielka
- jeśli na zdjęcia została udzielona ograniczona licencja, nie można ich modyfikować bądź nanosić na nie treści
Rodzaje licencji w darmowych bankach zdjęć
CC0
Powinniśmy być wdzięczni każdemu autorowi, który swoje prace oznacza licencją CC0. Ten rodzaj licencji uprawnia nas bowiem do nieograniczonego powielania, modyfikowania i wykorzystywania zdjęcia bez konieczności oznaczania autora fotografii. Wszystkie te czynności możemy również wykonywać dla działań komercyjnych. Większość banków zdjęć, do których adresy podajemy na końcu wpisu, oferuje właśnie ten rodzaj licencji.
CC-BY
Dzięki temu rodzajowi licencji można dokonać takich samych czynności, jak w przypadku najszerszej wersji CC0, jednak w przypadku CC-BY konieczne jest oznaczenie autora zdjęcia (np. we wpisie na blogu, do którego użyliśmy fotografii).
CC-NC
Jest to najbardziej okrojony pod względem użyteczności rodzaj licencji do zdjęcia/utworu. Możemy wprawdzie kopiować, rozpowszechniać czy modyfikować projekt, ale tylko w projektach niekomercyjnych (nienastawionych na osiąganie zysku). W przypadku projektów komercyjnych ich użycie jest zakazane.
Wybór darmowego banku zdjęć może więc być bardzo korzystnym rozwiązaniem, należy się jednak zastanowić, jakie są nasze potrzeby i jakiej fotografii potrzebujemy.